Финанс сәясәте департаменты директоры Иван Чебесков «Финанслар» журналына гражданнар өчен финанс йөкләнешен киметү чаралары һәм ташламалы программалар турында сөйләде
"Кредит яллары"
Пандемия шартларында физик затлар, индивидуаль эшкуарлар һәм кече һәм урта эшмәкәрлек субъектлары кредитларына хезмәт күрсәткәндә финанс йөкләнешен киметү мәсьәләсе аеруча кискенләште. Россия Федерациясе Президенты йөкләмәләренә ярашлы рәвештә, безнең тарафтан күп кенә чаралар эшләнде, алар гражданнарның авыр тормыш хәлләренә эләгүеннән котылып калырга мөмкинлек бирде. Яңа коронавируслы инфекция таралу белән бәйле беренче чараларның берсе "кредит каникуллары" турындагы законны эшләү булган. Шулай ук гражданнарга үзләренең торак шартларын яхшыртырга ярдәм итүче программа кабул ителде.
"Кредит каникуллары" турындагы федераль закон агымдагы елның апрель башында кабул ителде. Ул 2020 елның 30 сентябренә кадәр физик затлар, шәхси эшмәкәрләр (ИП) һәм кече һәм урта эшкуарлык субъектлары (МСП) кредиторга заемщик билгеләгән вакытка "кредит каникуллары" бирүне таләп итеп мөрәҗәгать итәргә хокуклы, ләкин ул 6 айдан артмый. Мондый мөрәҗәгатькә нигез булып, мөрәҗәгать итү датасына кадәрге ай эчендә керемнең 30 %ка һәм аннан да күбрәк кимүе, 2019 ел өчен алынган уртача айлык керем белән чагыштырганда, хезмәт итә.
Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 03.04.2020 № 435 карары кысаларында түбәндәге максималь күләмле кредитлар (заемнар) каралган:
- физик затларга кредитлар өчен - 250 мең сум;
- шәхси эшмәкәр кредитлары өчен - 300 мең сум;
- кредит карталары өчен - 100 мең сум;
- автокредитлар өчен - 600 мең сум;
- ипотека кредитлары өчен - 2 млн сум;
- ипотека кредитлары өчен (Мәскәү шәһәре) - 4,5 млн сум;
- ипотека кредитлары өчен (Мәскәү өлкәсе, Санкт-Петербург шәһәре, шулай ук Ерак Көнчыгыш федераль округы составына керүче Россия Федерациясе субъектлары) - 3 млн сум.
2020 елның 03.04.2020 № 106-ФЗ Федераль законы кысаларында 20 мартыннан 17 июненә кадәр "кредит каникуллары" бирү турында 332 мең гариза кергән, шуларның 203 мең кредиторлары канәгатьләндерелгән. Моннан тыш, банклар тарафыннан «кредит каникуллары» реструктуризацияләү буенча үз программалары кысаларында 1 000 меңнән артык заемщикка бирелде.
МСП субъектлары өчен "кредит каникуллары" алуның бердәнбер шарты булып коронавируслы инфекция тарату нәтиҗәсендә Россия икътисады тармакларында эшчәнлек алып баручы иң күп дәрәҗәдә зыян күрү, - . Мондый тармаклар исемлеге Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 03.04.2020 № 434 карары белән расланды. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, субъектларына карата Россия Федерациясе Хөкүмәте билгеләгән кредитның максималь күләмен чикләү кагылмый. Шулай итеп, МСП субъектлары, шул исәптән ИП, кредит йөкләмәләре күләме буенча чикләүләрсез "кредит каникуллары" өчен мөрәҗәгать итә ала. 2020 елның 20 мартыннан 17 июненә кадәр банкларга җибәрелгән кредит шартнамәләре шартларын үзгәртү турында МСП субъектлары мөрәҗәгатьләре саны 133,4 мең тәшкил итте, шуларның 89,7 мең (72,3%) хупланды. Тагын 10 мең (кергән мөрәҗәгатьләрнең 7% ы) кредит шартнамәләре шартларын үзгәртү турындагы мөрәҗәгатьләр карауда.
Россия Финанс министрлыгы Россия Банкы белән бергә федераль ташламаларны һәм ярдәм чараларын гамәлгә ашыруны даими мониторинглауны һәм тикшереп торуны гамәлгә ашыра. Россия Федерациясе Үзәк банкы белән бергә без "кредит каникуллары" өчен мөрәҗәгать иткән гражданнарның кредит тарихлары белән бәйле мәсьәләләрне җайга сала алдык. Кредит тарихының начараюына юл куймас өчен, шулай ук заемщикның дефолты ихтималын бәяләү өчен, регулятор кредит оешмаларына һәм Кредит тарихларының Милли бюросына заемщиклар өчен начарайта торган фактор сыйфатында "кредит каникуллары"н исәпкә алмаска тәкъдимнәр белән мәгълүмат хатлары җибәрелде.
Ипотека программалары
Бүгенге көндә Россия Федерациясе Хөкүмәте тарафыннан гражданнарыбыз өчен торак шартларын яхшыртуга ярдәм итә торган күп кенә программалар гамәлгә ашырыла. Аларның берсе пандемия шартларында ярдәм итү чарасы буларак кабул ителде. Халыкка һәм торак төзелешенә ярдәм итү өчен хәзер ипотека буенча ставкаларны еллык 6,5 % дәрәҗәсенә кадәр субсидияләү программасы гамәлгә ашырыла. Аның вакытлы кысалары бар: яңа төзелешләрдә фатирлар сатып алуга субсидияләр 2020 елның 17 апреленнән 1 ноябренә кадәр бирелә. Беренче этапта кредитның максималь күләме тулаем Россия буенча 3 млн сум тәшкил иткән. Мәскәү шәһәре, Мәскәү өлкәсе, Санкт-Петербург шәһәре һәм Ленинград өлкәсе өчен - 8 млн сум. Дәүләт ярдәме бөтен срокка кредит бирелә, димәк, гражданнар үзләренең булачак чыгымнарын керемнәр белән чагыштырып планлаштыра ала.
Россия Федерациясе Президенты В.В. Путин йөкләмәсе буенча тулаем Россия Федерациясе буенча кредитның максималь суммасы 6 млн сумга кадәр һәм Мәскәү шәһәре, Санкт-Петербург шәһәре, Мәскәү һәм Ленинград өлкәләре өчен 12 млн сумга кадәр арттырылган. 2020 елда программаны гамәлгә ашыруга Россия Федерациясе Хөкүмәтенең резерв фондыннан 6 млрд сум бүлеп бирелгән. Беренче кредитларны бирү 2020 елның 20 апрелендә башланган. 2020 елның 15 июненә 93,7 млрд сумлык 40,2 мең кредит бирелгән. Программаны анонслаганнан соң, банкларның ташламалы кредитлар буенча ставкаларны киметә башлавы теркәлде, ә бу, үз чиратында, базарга йогынты ясады һәм тулаем алганда ташламалы программалар ставкаларына йогынты ясады. Әлеге тәкъдим базарда иң җәлеп итүче тәкъдим булды.
Программаның популярлыгы шулай ук ташламалы ипотека буенча беренче кертемне еллык 15 процентка кадәр киметү инициативасын да өстәргә мөмкин. Әлеге карар проекты без агымдагы елның май азагында ук Россия Федерациясе Хөкүмәтенә кертелде һәм Россия Федерациясе Президенты йөкләмәләре исемлеген гамәлгә ашыруга юнәлдерелде. Документ "Гаилә ипотекасы", "Ерак көнчыгыш ипотека" һәм "Еллык 6,5% ка ташламалы ипотека" программалары кысаларында бирелә торган ипотека кредитлары буенча 20% тан 15% ка кадәр беренчел кертемне киметүне күздә тота. «Еллык 6,5%ка ипотека» программасын гамәлгә ашыру практикасын исәпкә алып, карар проектына шулай ук «ДОМ.РФ» заемщикларының, кредиторларның һәм Акционер җәмгыятенең үзара хезмәттәшлеген гадиләштерергә мөмкинлек бирәчәк аерым нигезләмәләр дә кертелгән, шулай ук ташламалы кредит алу процедурасын гадиләштерергә. Шулай ук яңа төзелештә торак сатып алу өчен кредитның гамәлдә булу срогына еллык 6 процент ставкасын субсидияләүнең гамәлдәге программасы турында да искәртик.
Аның шартларының берсе булып 2018 елның 1 гыйнварыннан 2022 елның 31 декабренә кадәр икенче бала яки аннан соңгы балалар туу тора. Программа елдан-ел халык арасында популярлаша бара, шуңа күрә саннар үзләре әйтә: 2020 елның 1 июненә 199 млрд сумлык 78 меңнән артык ипотека кредиты бирелгән. Программаны гамәлгә ашыру чорында федераль бюджеттан 3,5 млрд. сумлык субсидияләр түләнгән, шул исәптән 2020 елда - 2,1 млрд. сум. Моннан тыш, "Ерак көнчыгыш ипотека" һәм "Авыл ипотекасы" эшли. "Ерак Көнчыгыш ипотека" тарафыннан яшь гаиләләргә кредитлар буенча еллык 2% дәрәҗәсенә кадәр процент ставкасын 2025 елның 1 гыйнварына кадәр субсидияләү карала. Ул Ерак Көнчыгыш федераль округында беренчел базарга кагыла. Шулай ук "Ерак Көнчыгыш гектары" кысаларында бирелгән участокта йорт төзегәндә программадан файдаланырга мөмкин. Федераль бюджеттан 65 млн сумлык субсидия бирелгән.
Авыл территорияләрендә яшәүче гражданнарның торак шартларын яхшыртуга юнәлдерелгән «Авыл ипотекасы»ның процент ставкасы елына 0,1 %тан 3 %ка кадәр үзгәреп тора. Аны гамәлгә ашыру өчен федераль бюджеттан субсидияләр суммасы 69 млн сум тәшкил итте. Гаиләләргә 450 мең сум түләү программасы күп балалы гаиләләр өчен зур ярдәм булды. 2019 елның 1 гыйнварыннан 2022 елның 31 декабренә кадәр өченче яки аннан соңгы балалары туган ата-аналар ипотека өчен 450 мең сум күләмендә федераль бюджеттан акча алырга мөмкин. Программаның гамәлдә булган барлык чорында 21,8 млрд сум тәшкил иткән, шул исәптән 2020 елда - 18 млрд сум. 2020 елның 1 маена 49 мең гаилә, 2020 елда - 26 мең гаилә ипотека кредитлары буенча йөкләмәләрне түләүгә акча алган.
Пандемия шартларында онлайн-сервислар беренчел әһәмияткә ия булды. Барыгыз да хәтерлидер, карантин ипотека һәм торак сатып алу базары буенча онлайн-килешүләр уздыруга этәрде. Шуңа бәйле рәвештә, без онлайн-технологияләрнең финанс секторына тизләтелгән кертү буенча чаралар планын эшли башладык, алар кредит оешмалары тарафыннан дистанцион рәвештә хезмәтләр күрсәтү мөмкинлеген күздә тота, шул исәптән ипотека кредитлары алу белән бәйле.