Алексей Лавров "Бюджет" журналына социаль заказ турында интервью бирде
Социаль заказ турындагы канун кабул ителде һәм үз көченә керде. Аның нормаларын 16 пилот регион үти дә башлады. Канун эшләүнең алшартлары нинди булды, шул ук вакытта кайсы эшләнмәләр кулланылды һәм дәүләт (муниципаль) хезмәтләре өлкәсен үстерү өлкәсендә киләчәккә фаразлар нинди, бу турыда РФ финанслар министры урынбасары Алексей Михайлович ЛАВРОВ сөйләде.
- Алексей Михайлович, 2020 елның 13 июлендә «Социаль өлкәдә дәүләт (муниципаль) хезмәтләре күрсәтүгә дәүләт (муниципаль) социаль заказы турында» 189 нчы Федераль закон кабул ителде. Закон бюджет хезмәтләрен конкурентлы күрсәтү мөмкинлекләрен "акча кулланучы артыннан бара" принцибы нигезендә киңәйтә. Закон кабул итүнең алшартлары нинди?
- 2020 елда дәүләт һәм муниципаль (бюджет) хезмәтләрен күрсәтүнең егерме еллыгын билгеләп булыр иде. Әлеге өлкә өчен бу чагыштырмача аз вакыт аралыгы. Монда шаккатмалы нәтиҗәләр көтәргә кирәкми, сүз теге яки бу яңалыкларны кертү турында түгел, яңа практикалар барлыкка килү һәм үстерү өчен шартлар булдыру яки чикләүләрне бетерү турында бара.
Бюджет хезмәтләре системасын реформалаштыруга беренче алымнар 2000 елда эшләнгән РФ үсеше стратегиясендә 2010 елга кадәр формалаштырылды. Анда, аерым алганда, дәүләт һәм муниципаль учреждениеләрнең хокукый статусын үзгәртү һәм дәүләтнеке булмаган оешмаларны бюджет хезмәтләре күрсәтүгә җәлеп итү буенча тәкъдимнәр булган. Әмма стратегия расланмаган һәм бу өлештә гамәлгә ашырылмаган.
Шуңа да карамастан, сәяси дәрәҗәдә даими рәвештә бюджет челтәрен реструктуризацияләү һәм аның нәтиҗәлелеген күтәрү буенча бурычлар куелды. Алар нигезендә 2003 елда Россия Финанс министрлыгы РФ Хөкүмәтенә әлеге реформаларның "киңәйтелгән" версиясе белән доклад җибәрде. Анда дәүләт һәм муниципаль учреждениеләрнең оештыру-хокукый формаларын үзгәртү буенча тәкъдимнәр булган, шул исәптән хәзерге автоном һәм бюджет учреждениеләре образлары тасвирланган, бюджет хезмәтләре күрсәтү, дәүләтнеке булмаган оешмаларны бюджет хезмәтләре күрсәтүгә җәлеп итү конкурент механизмнарын төзү.
Закон чыгару дәрәҗәсендә реформа 2006 елда "Автономияле учреждениеләр турында" Федераль закон кабул ителү белән башланды. Дәүләт (муниципаль) учреждениеләрнең ике тибын төзү белән беррәттән (бюджет учреждениесе - ул вакытта хәзерге казна учреждениесенең аналогы, һәм автоном учреждение) әлеге закон белән әлеге өлкә өчен нигез инструментлар - дәүләт (муниципаль) хезмәтләре күрсәтүгә дәүләт (муниципаль) йөкләмәсе һәм аны үтәүгә бюджетлардан субсидияләр, чыгымнар нормативлары гамәлгә кертелде.
Шактый кыска вакыт эчендә бюджет учреждениеләренең күбесе автоном учреждениеләргә әйләнәчәк, дип фаразланды. Әмма законны гамәлгә ашыру буенча төгәл план, хокукый җайга салуның пробеллары, автоном учреждениеләрне финанс белән тәэмин итү мәсьәләләренең хәл ителмәгән булуы, 2010 елга автоном учреждениеләр статусын бары берничә дистә бюджет учреждениесе алган.
Иң элек бу статусны Төмән өлкәсендә һәм Татарстан Республикасында учреждениеләр алды, асылда, алар реформаларның сынау регионнарына әверелде. Шуңа да карамастан, мондый зур булмаган масштабта да реформаның әлеге этабы бюджет хезмәтләре күрсәтү һәм аларны финанс белән тәэмин итүнең яңа моделенең эшкә сәләтлелеген һәм өстенлеген раслады.
Бу тәҗрибәгә таянып, Россия Финанс министрлыгы тарафыннан Федераль закон эшләнде һәм шактый кискен фикер алышканнан соң Федераль җыелышта 2020 елның 8 маендагы 83 номер астында кабул ителде.
83 нче канун, бюджет хезмәтләре күрсәтү реформасы принципларын һәм мантыйгын саклап, аны тормышка ашыру ысулын үзгәртте. Бер бюджет учреждениесенең автоном учреждениеләренә катлаулы үзгәрешләр урынына башка бюджет учреждениеләре өчен барлык бюджет учреждениеләренең хокукый статусы үзгәртелде. Бер үк вакытта бюджет учреждениеләренең бер өлеше дәүләт (муниципаль) учреждениеләрнең яңа тибына - тиешле гавами-хокукый берәмлекләр контролендә булган казна учреждениеләре үзгәртелде. Нәтиҗәдә 2012 елдан социаль өлкә учреждениеләренең төп өлеше яңа финанс-хокукый статуста эшли башлады.
Алга таба Россия Финанс министрлыгы һәм Федерация субъектларының финанс органнары дәүләт (муниципаль) бурычларына кертелгән хезмәтләрнең һәм эшләрнең гомумроссия һәм төбәк исемлекләрен формалаштыру буенча уздырылды һәм бердәм методикалар буенча дәүләт (муниципаль) хезмәтләре (эшләр) күрсәтүгә (башкаруга) норматив чыгымнар буенча билгеле бер методикаларга нигезләнеп, индивидуаль (элеккеге катнашмаларга нигезләнгән) күчү оештырылды. Нигездә, дәүләт (муниципаль) биремнәре социаль өлкәдә бюджет хезмәтләрен күрсәтү буенча хокукый җайга салуны һәм методологияне формалаштыру эше 2017 елга төгәлләнде. Шул ук вакытта яңа финанс-хокукый механизмнарны кертү нигездә формаль булып чыкты. Бюджет учреждениеләренең финанс-хуҗалык мөстәкыйльлеге һәм аларның үз эшчәнлеге нәтиҗәләре өчен җаваплылыгы артты.
Әмма дәүләт (муниципаль) биремнәре һәм аларны үтәүгә субсидияләр башлыча административ методлар белән бүленгән - аларны урнашкан учреждениеләр челтәре астына яраклаштырган һәм аны финанс белән тәэмин итү зарурлыгы. Финанс-хуҗалык эшчәнлеге планнары өстән контрольдә тотылган сметалардан әллә ни аерылмаган, ә бюджет учреждениеләрендә һаман да күрсәтелгән хезмәтләрнең сыйфатын күтәрүгә һәм кулланучы өчен конкуренциягә стимуллар булмаган. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, ведомство буйсынуындагы бюджет һәм автоном учреждениеләр арасында административ бүленә торган дәүләт (муниципаль) биремнәре башта бюджет хезмәтләре күрсәтү реформасының арадаш этабы сыйфатында каралган.
Дәүләт һәм муниципаль (муниципаль) учреждениеләрнең төп өлеше үзләштерелгән саен, дәүләт (муниципаль) биремнәренең һәм аларны үтәүгә субсидияләрнең төп өлеше аларны бүлүнең конкурент принципларын, шул исәптән дәүләтнеке булмаган коммерциячел булмаган оешмаларның (КБО) бюджет хезмәтләрен күрсәтүгә җәлеп итеп кулланачак. 2014-2016 елларда РФ Президенты һәм РФ Хөкүмәте дәүләт һәм дәүләтнеке булмаган оешмалар тарафыннан "акча кулланучы артыннан бара" принцибы нигезендә аларны күрсәтү ысулларын этаплап киңәйтү юлы белән дәүләт (муниципаль) хезмәтләренең сыйфатын күтәрү бурычын куйды. Әлеге нигезләмәләрне гамәлгә ашыру максатларында стратегик планлаштыруның берничә документы кабул ителде, шул исәптән РФ Хөкүмәте тарафыннан расланган 2019-2024 елларда бюджет чыгымнарының нәтиҗәлелеген арттыру концепциясе, алар яңа федераль законны эшләү өчен нигез булды да.
Шул рәвешле, закон бюджет хезмәтләре күрсәтү реформасының йомгаклау этабына күчү өчен хокукый нигез төзи.