ТР финанс министры Радик Гайзатуллинның РФ Бюджет кодексы кабул ителүгә 25 ел тулу уңаеннан «Бюджет» журналына комментарие
2023 елның июлендә Россия Федерациясе Бюджет кодексы кабул ителүгә 25 ел тула (1998 елның 31 июлендәге 145-ФЗ номерлы Федераль закон).
Татарстан Республикасы финанс министры Радик Гайзатуллин «Бюджет» журналының махсус санында Россия Федерациясе Бюджет кодексы үсешенең төрле этаплары, аның әһәмияте һәм хәзерге хәле турында хәтирәләре белән уртаклашты.
РФ Бюджет кодексы кабул ителгәннән бирле чирек гасыр узды. Бу вакытның күпчелеге – 20 ел – мин Татарстан Республикасы финанс министры вазифасын биләдем һәм күп кенә федераль законнар кабул ителүенә һәм аларның үзгәрешләренә шаһит булдым. Системаны үзгәртеп кору процессында барлык бюджет учреждениеләре, төбәкләр, башкарма хакимиятнең барлык дәрәҗәдәге финанс органнары үз эшләренә бюджетларны формалаштыруга һәм үтәүгә яңа алымнар керттеләр.
Бюджет системасын хокукый көйләү җирле үзидарәгә дә кагылды: яңа оешкан органнарга чикләнмәгән вәкаләтләр, мөстәкыйльлек, үз бюджетларын формалаштыру һәм үтәү процессында бәйсез адымнар ясау хокукы бирелде. Әлеге реформа шул исәптән хезмәт җитештерүчәнлеген арттыруга, яңа төрле җитештерүләр булдыруга, кече эшмәкәрлекне үстерүгә юнәлдерелгән иде.
Уңай фактор буларак, федераль органнарның барлык мәсьәләләргә аңлап якын килүен һәм законнарны вакытында көйләвен билгеләп үтәргә телим. Икътисади, сәяси вазгыятькә, ил һәм аның субъектлары мәнфәгатьләренә бәйле рәвештә вакытында кирәкле төзәтмәләр кертелә барды. Алар объектив характерда булдылар һәм безгә ел саен республиканың бюджет системасын балансларга ярдәм иттеләр. Шулай ук алар федераль үзәк һәм РФ субъектларының бюджет мөнәсәбәтләре системасын ачык һәм аңлаешлы итәргә мөмкинлек бирде. Ил COVID-19ның киң таралуына, икътисади активлыкның акрыюына һәм бюджет үтәлеше күрсәткечләренең барлык дәрәҗәләрдә начарлануына юлыккач, вакытлыча характердагы нормалар законлаштырылды. Алар 2021 елдан Россия төбәкләре, җирле бюджетлар бюджетлары дефицитлары күләмнәре буенча чикләүләрне, коронавирус инфекциясе таралу нәтиҗәләрен профилактикалауга һәм бетерүгә юнәлдерелгән бюджет ассигнованиеләре суммасына арттырырга мөмкинлек бирде. Шул ук суммаларга төбәкләрнең дәүләт бурычы һәм муниципаль бурыч күләме буенча билгеләнгән чикләүләрне арттырырга рөхсәт ителде. Алга таба билгеләнгән вакытлыча нигезләмәләр 2022 елга озайтылды, ә 2022 ел ахырында мобилизация үткәрү буенча чараларга юнәлтелгән акчалар шундый ук искәрмәләргә эләкте.
2023 елда, бюджет законнарына кредитларның яңа төрләре кертелгәч, төбәк һәм җирле бюджетлар дефицитларына, дәүләт (муниципаль) бурычы күләменә һәм 15 елга кадәрге срокка махсус казна кредитлары һәм РФ субъектларының кайбер өстенлекле йөкләмәләрен алдан финанслау максатыннан бюджетның бердәм счетында калган акчаларны тулыландыруга бюджет кредитлары суммасына бурычларга кагылган билгеләнгән даими чикләүләрне арттыру рөхсәт ителде. Шулай ук РФ субъектларына бюджет турында законны үзгәртмичә, җыелма бюджет язуын үзгәртү аша гына — ягъни тизрәк — геосәяси һәм икътисади хәлнең начарлануы белән бәйле чараларга, икътисад тармакларын үстерүгә һәм субъектның югары башкарма органы билгеләгән башка максатларга акчаларны яңадан бүлеп бирүгә бирелгән вакытлыча рөхсәтне искә алмыйча булмый.
Минемчә, федераль үзәк белән төбәкләр арасында диалог практикасын саклап калу бик мөһим. Безне бит уртак максат — бюджет системасының тотрыклылыгын саклау берләштерә.